آموزش دستور top در لینوکس

در این بخش به بررسی دستور top در لینوکس می پردازیم، دستور top در لینوکس یکی از ابزارهای قدرتمند و پرکاربرد است که برای نظارت بر عملکرد سیستم و مدیریت فرآیندها استفاده می‌شود. این دستور اطلاعات دقیقی از فرآیندهای در حال اجرا، میزان استفاده از منابع سیستم مانند CPU و حافظه RAM را به صورت زنده و در زمان واقعی ارائه می‌دهد. اگر شما یک مدیر سیستم، توسعه‌دهنده نرم‌افزار یا حتی یک کاربر عادی لینوکس باشید، آشنایی با دستور top می‌تواند در مدیریت و بهینه‌سازی سیستم شما نقش بسیار مهمی ایفا کند.

در این مقاله، قصد داریم به بررسی کامل دستور top بپردازیم و تمامی جنبه‌های مهم و کاربردی آن را توضیح دهیم. از مبانی اولیه و نحوه استفاده از دستور top گرفته تا ویژگی‌های پیشرفته‌تر و ترفندهای کاربردی، همه را پوشش خواهیم داد. با ما همراه باشید تا با این ابزار قدرتمند بیشتر آشنا شوید.

1. معرفی دستور top

دستور top یکی از ابزارهای مانیتورینگ سیستم در لینوکس است که اطلاعات لحظه‌ای و زنده‌ای از فرآیندهای سیستم ارائه می‌دهد. این ابزار از طریق رابط کاربری متنی اجرا می‌شود و به کاربر اجازه می‌دهد تا وضعیت کلی سیستم و فرآیندهای فعال را مشاهده کند. اطلاعاتی که توسط top نمایش داده می‌شود شامل میزان استفاده از CPU، میزان استفاده از حافظه، و وضعیت فرآیندها می‌باشد.

نحوه اجرای دستور top

برای اجرای دستور top کافیست در ترمینال لینوکس دستور زیر را وارد کنید:

top

با وارد کردن این دستور، پنجره‌ای باز می‌شود که اطلاعاتی زنده از سیستم شما را نمایش می‌دهد. این اطلاعات به طور پیش‌فرض هر ۳ ثانیه یک بار به‌روزرسانی می‌شوند.

بخش‌های مختلف خروجی دستور top

خروجی دستور top شامل چندین بخش مختلف است که هر کدام اطلاعات خاصی را نمایش می‌دهند:

1. سربرگ سیستم: شامل اطلاعاتی نظیر زمان سیستم، زمان بیداری سیستم، تعداد کاربران متصل و میانگین بار سیستم.
2. خلاصه وضعیت سیستم: نمایش میزان استفاده از CPU، حافظه و فضای swap.
3. فهرست فرآیندها: شامل جزئیاتی از هر فرآیند مانند PID، کاربر اجراکننده، میزان استفاده از CPU و حافظه، وضعیت فرآیند و نام فرآیند.

مثال:

برای نمونه، پس از اجرای دستور top، ممکن است خروجی شبیه به زیر باشد:

top - 15:03:33 up 1 day,  4:57,  3 users,  load average: 0.00, 0.01, 0.05
Tasks: 182 total,   1 running, 181 sleeping,   0 stopped,   0 zombie
%Cpu(s):  1.0 us,  0.3 sy,  0.0 ni, 98.5 id,  0.0 wa,  0.1 hi,  0.1 si,  0.0 st
MiB Mem :  7977.5 total,  6122.8 free,  1110.6 used,   744.1 buff/cache
MiB Swap:  2048.0 total,  2048.0 free,     0.0 used.  6566.4 avail Mem 

  PID USER      PR  NI    VIRT    RES    SHR S  %CPU %MEM     TIME+ COMMAND     
 1234 root      20   0  162404   6344   3948 S   0.7  0.1   0:00.11 top         
 5678 user1     20   0  270200  17184   9328 S   0.3  0.2   0:04.22 gnome-shell 

2. کار با خروجی دستور top

فیلتر کردن و مرتب‌سازی فرآیندها

یکی از قابلیت‌های مهم دستور top امکان فیلتر کردن و مرتب‌سازی فرآیندها است. با استفاده از کلیدهای میانبر مختلف می‌توانید خروجی top را بر اساس نیاز خود تنظیم کنید.

مرتب‌سازی بر اساس استفاده از CPU

برای مرتب‌سازی فرآیندها بر اساس استفاده از CPU، می‌توانید کلید P را فشار دهید. این کار فرآیندها را بر اساس میزان استفاده از CPU به ترتیب نزولی مرتب می‌کند.

مرتب‌سازی بر اساس استفاده از حافظه

برای مرتب‌سازی فرآیندها بر اساس استفاده از حافظه، می‌توانید کلید M را فشار دهید. این کار فرآیندها را بر اساس میزان استفاده از حافظه به ترتیب نزولی مرتب می‌کند.

جستجوی فرآیندها

با فشار دادن کلید / می‌توانید یک فرآیند خاص را جستجو کنید. به عنوان مثال، برای جستجوی فرآیندی به نام httpd، کافیست /httpd را وارد کنید و کلید Enter را بزنید.

نمایش و مخفی کردن ستون‌ها

با استفاده از کلید f می‌توانید تنظیمات ستون‌های نمایش داده شده را تغییر دهید. این کار به شما امکان می‌دهد تا ستون‌هایی را که نمی‌خواهید مشاهده کنید، مخفی کنید یا ستون‌های مورد نیاز را به نمایش بگذارید.

مثال:

فرض کنید می‌خواهید فرآیندها را بر اساس میزان استفاده از حافظه مرتب کنید و سپس فرآیند httpd را جستجو کنید. مراحل زیر را دنبال کنید:

1. کلید M را فشار دهید تا فرآیندها بر اساس حافظه مرتب شوند.
2. کلید / را فشار دهید و httpd را تایپ کنید، سپس Enter را بزنید.

3. تنظیمات پیشرفته top

تغییر نرخ به‌روزرسانی

به طور پیش‌فرض، خروجی دستور top هر ۳ ثانیه یک بار به‌روزرسانی می‌شود. شما می‌توانید این نرخ را تغییر دهید. برای این کار، کلید d را فشار دهید و مقدار جدید را وارد کنید.

نمایش فرآیندهای کاربران خاص

با استفاده از کلید u می‌توانید خروجی top را فقط به فرآیندهای یک کاربر خاص محدود کنید. به عنوان مثال، برای مشاهده فرآیندهای کاربر root، کلید u را فشار دهید و root را تایپ کنید، سپس Enter را بزنید.

ارسال سیگنال به فرآیندها

دستور top امکان ارسال سیگنال به فرآیندها را نیز فراهم می‌کند. با فشار دادن کلید k می‌توانید یک سیگنال خاص به یک فرآیند ارسال کنید. به عنوان مثال، برای متوقف کردن یک فرآیند می‌توانید سیگنال 9 را ارسال کنید.

تغییر حالت نمایش

دستور top دارای حالت‌های نمایش مختلفی است که با فشار دادن کلید t می‌توانید بین آنها جابجا شوید. این حالت‌ها شامل نمایش بهینه شده برای ترمینال‌های بزرگ و کوچک، نمایش تک‌رشته‌ای یا چند‌رشته‌ای و غیره می‌شوند.

مثال:

برای تنظیم نرخ به‌روزرسانی به ۵ ثانیه و نمایش فرآیندهای کاربر root، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. کلید d را فشار دهید و مقدار 5 را وارد کنید، سپس Enter را بزنید.
2. کلید u را فشار دهید و root را تایپ کنید، سپس Enter را بزنید.

4. ذخیره و بارگذاری تنظیمات top

ذخیره تنظیمات

یکی از قابلیت‌های پیشرفته دستور top امکان ذخیره تنظیمات سفارشی است. با فشار دادن کلید W می‌توانید تنظیمات فعلی را ذخیره کنید. این تنظیمات در فایلی به نام .toprc در دایرکتوری خانگی شما ذخیره می‌شوند.

بارگذاری تنظیمات

برای بارگذاری تنظیمات ذخیره شده، کافیست دستور top را به صورت معمولی اجرا کنید. تنظیمات سفارشی به طور خودکار از فایل .toprc بارگذاری می‌شوند.

استفاده از تنظیمات سفارشی

با استفاده از تنظیمات سفارشی می‌توانید top را به گونه‌ای تنظیم کنید که هر بار اجرا، خروجی مطلوب شما را نمایش دهد. این قابلیت به ویژه برای مدیران سیستم که نیاز به نظارت مداوم بر سیستم دارند بسیار مفید است.

مثال:

برای ذخیره تنظیمات فعلی و بارگذاری مجدد آنها در اجرای بعدی top، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. تنظیمات مورد نظر خود را اعمال کنید (مثلاً نرخ به‌روزرسانی، مرتب‌سازی و غیره).
2. کلید W را فشار دهید تا تنظیمات ذخیره شوند.
3. در اجرای بعدی دستور top، تنظیمات ذخیره شده به طور خودکار بارگذاری خواهند شد.

5. ترفندها و نکات کاربردی

نمایش رنگی

دستور top قابلیت نمایش رنگی فرآیندها را دارد که به کاربر کمک می‌کند تا سریع‌تر اطلاعات مورد نظر را پیدا کند. برای فعال کردن نمایش رنگی، کلید z را فشار دهید.

نمایش فرآیندهای زامبی

فرآیندهای زامبی فرآیندهایی هستند که پایان یافته‌اند ولی هنوز به طور کامل از حافظه سیستم حذف نشده‌اند. برای نمایش فرآیندهای زامبی می‌توانید کلید Z را فشار دهید.

قفل کردن یک فرآیند

اگر می‌خواهید اطلاعات مربوط به یک فرآیند خاص را ثابت نگه دارید، می‌توانید کلید l را فشار دهید و PID فرآیند مورد نظر را وارد کنید. این کار اطلاعات آن فرآیند را در خروجی ثابت نگه می‌دارد.

استفاده از فایل پیکربندی خارجی

می‌توانید تنظیمات خود را در یک فایل پیکربندی خارجی ذخیره کرده و از آن استفاده کنید. برای این کار، فایل پیکربندی را ایجاد کرده و دستور top را با گزینه -c اجرا کنید:

top -c /path/to/config

مثال:

برای فعال کردن نمایش رنگی و نمایش فرآیندهای زامبی، مراحل زیر را دنبال کنید:

1. کلید z را فشار دهید تا نمایش رنگی فعال شود.
2. کلید Z را فشار دهید تا فرآیندهای زامبی نمایش داده شوند.

دستور top یکی از ابزارهای حیاتی و پرکاربرد در مدیریت و نظارت بر سیستم‌های لینوکس است. با تسلط بر این ابزار، می‌توانید عملکرد سیستم خود را بهبود بخشیده و مشکلات احتمالی را به سرعت شناسایی و رفع کنید. امیدواریم این مقاله به شما در فهم بهتر و کارآمدتر از دستور top کمک کرده باشد.

برای اطلاعات بیشتر و مطالعه منابع اصلی، می‌توانید به مستندات رسمی لینوکس و منابع آموزشی معتبر مراجعه کنید.

لطفاً از کمبود ها و مشکلات این محتوا برای ما بنویسید

ارسال